Barkod nedir? Kodlama ve semboloji

Barkod iki kısımdan oluşur: barkod ve sembol.

GS1 Kodlama Standartları

GS1 normları, olası bir belirsizliği ortadan kaldırmak amacıyla ticari ya da endüstriyel bir birimin tüm varyasyonlarının kendine özel tek bir numarayla tanımlanması ve bu şekilde tedarik zincirinin herhangi bir bölümünde kolayca tanınmasını sağlar.

Ticari birimlerin farklı varyasyonlarının ve gruplandırılmalarının tanımlanmasında kullanılan kod GTIN (Global Trade Item Number) ya da Global Ticari Ürün Numarası olarak adlandırılır.

GTIN kodu (Global Trade Identication Number) ya da Global Ticari Ürün Numarası, tedarik zincirinin herhangi bir noktasında sipariş ya da fatura edilecek olan tüm ticari birimlerin, önceden belirlenen bilgilerine ulaşmak ve tanımlamak amacıyla kullanılan, tek, evrensel ve belirsizliğe yol açmayan bir koddur.

GS1 kodlama standartları aracılığıyla, depo, fatura, sipariş, şahıs, vb. lokalizasyonuna da erişilebilir.

NOT: İki farklı ticari birim aynı GTIN koduyla tanımlanamayacağı gibi, aynı birim birden fazla GTIN kodu ile de tanımlanamaz.

DİKKAT: Ürüne GTIN kodu vermek sorumluluğu, söz konusu ticari markanın sahibine aittir.

GS1 standart sembolojisi

Sembolize etmek, ürünün GTIN kodunun barlar ve boşluklar ya da 2D kodlar aracılığıyla temsil edilmesidir. Sembolün yeterliliği ve doğru şekilde oluşturulmuş olması, okunmasına bağlıdır. GS1 standart sembolojisi aşağıdaki gibidir:

• GTIN-13
• GTIN-14
• GS1-128
• GS1 Datamatrix

• Semboloji hakkında daha fazla bilgi

Kodlamaya başlangiç rehberi

Adim adim doğru ürün ve grup ambalaj kodlama

Katalog Oluşturma

a) Şirket içi referans numarası oluşturma. Uzunluğu ya da alfanumerik olup olmadığı önemli değildir. Şirket içinde takip edilmesi için ne kadar açıklayıcı olursa, o kadar verimli olur. Katalog oluştururken, ürünlerin tüm gruplandırılma şekillerinin göz önünde bulundurulması gerekir. (İlustrasyon: 3 sütunlu bir katalog: Şirket içi referans, açıklama ve GTIN).

b) Ürün açıklamasının yer aldığı ikinci sütun. Bu sütun, ürün özelliklerinin yer aldığı bölümdür.

c) Bir sonraki adım ise, şirketin katalogda bulundurduğu tüm ürünleri GTIN kodu ile kodlamasıdır.

1. GTIN Kodu oluşturma

GTIN kodu, GS1 Türkiye’den alınan Firma Kodu tamamlanarak oluşturulur. Son rakam, diğer rakamlarla hesaplanan kontrol numarasıdır. Şirket içi referans GTIN kodu tamamlama da kullanılmamalıdır. Şirket içi referans koduna anlam yüklemek, kodlama sürecini karmaşık hale getirecektir.

Kontrol numarasının hesaplanması

GTIN-13 kodu, kontrol numarası eklenerek tamamlanır (GS1 Türkiye sayfasında, kontrol numarasını hesaplamak için bir uygulama bulunmaktadır). Kontrol numarası manuel olarak da aşağıdaki 3 basamak takip edilerek gerçekleştirilebilir:

Kod değiştirme

GTIN şu durumlarda değiştirilmelidir:

• Beden, renk, aroma, vb. değişikliği.
• Ölçü değişikliği.
• Ağırlık değişikliği.
• Multipacks.
• Ambalaj değişikliği.
• Formül, kompozisyon değişikliği.
• Promosyonlu varyasyonlar.
• Ölçüleri etkileyen eklemeler.

Grup ambalaj kodlama

Grup ambalaj, taşıma birimi olarak da adlandırılabilir. Lojistik amaçlarla kullanılır.

Tüm taşıma birimleri, kendini oluşturan satış birimlerine ayrılabilir.

Bir taşıma birimi GTIN-13 ile kodlanabilirken, bu kod içerisinde bulundurduğu ürün GTIN-13 kodundan farklı olmak durumundadır.

Grup ambalaj aynı zamanda GTIN-14 kodu ile de kodlanabilir. Bu kod GTIN-13 kodu önüne lojistik bir değişken eklenerek elde edilir.

Lojistik değişken basamağı GTIN-14 kodunun solunda bulunur.

Alabileceği değerler her ikisi de dahil olmak üzere 1-8 arası rakamlardır.

ÖNEMLİ: Ürün ile grup ambalaj kodunun karıştırılmaması için 0 kullanılamaz. 9 ise değişken ağırlıklı ürünlerin kodlaması için kullanıldığından, bu amaçla kullanılamaz.

Son olarak, yeni kodun kontrol basamağının değişmesi gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.

NOT: GTIN-14, EAN-14 ya da DUN-14 olarak da tanınır. ITF-14 ise GTIN-14 kodunun grafik temsili/sembolüdür.

Özellik tanimlama

GS1- 128, daha önce bahsettiğimiz GTIN-13 ve GTIN-14 kodlarının ürün özellikleri hakkında daha fazla bilgi vererek tamamlanmasına izin verir (seri numarası, son kullanma tarihi, üretim, ambalaj, vb.). Bu bilgiler (IA) önekleriyle standart ve modüler bir şekilde eklenir.

Uygulama tanımlayıcı önekler numerik olup, küresel olarak standartlaştırılmıştır ve verilecek bilgiden hemen önce kullanılır.

IA öneklerinin özelliklerinden biri de birbirleri arasında bağlantılı olamalarıdır. Bu şekilde, bir data zinciri oluşturarak, tek bir kodla birçok bilgi verilebilir.

GS1-128 kodunun yüksek tüketim ürünleri sektöründeki en önemli kullanım amaçlarından biri her bir ürün ya da grup ambalajın izlenebilir olmasıdır. İzlenebilirlik için en önemli bilgi IA (00) ile temsil edilen Serial Shipping Container Code (SSCC)’dir.

 

 

 

 

 

 

 

 

SSCC palete verilmiş bir plaka numarası işlevi görerek kolayca tanımlanmasını sağlar.

 

Taşı birimi oluşturulduktan itibaren 1 yıl geçerlililk süresi vardır. SSCC ve EDI (DESADV) ile ürün hakkındaki tüm bilgiler izlenilebilir.

 

GTIN Sembolizasyonu

Semboloji, ürüne verilen kodun grafik olarak, barlar ve boşluklar ile temsil edilmesidir.

İlk denemede barkodun okunabilmesi için, bazı özellikler göz önüne alınarak oluşturulmuş olması gerekir.

Aşağıda dikkat edilmesi gereken en önemli noktalar sıralanmıştır:

GTIN-13 sembolü

GTIN-13 kodu oluşturulurken dikkat edilmesi gereken en önemli noktalar:

• Ölçüler.
• Sessiz kenarlar.
• Renkler.
• Lokasyon.
• Baskı kalitesi.

1. Ölçüler

 

GTIN sembolünün ölçüleri birçok faktöre göre değişir: baskı türü, üzerine basılan yüzey, okutma koşulları.

 

Yalnızca ambalaj tasarımı göz önüne alınarak seçilen barkod ölçüleri, okunmamaya neden olabilir.

 

 

Tabloda görülen ölçüler satış birimleri göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır.

 

2. Sessiz bölgeler

Daha önce bahsettiğimiz boşluklar, barkod barları başlamadan önceki ve bittikten sonraki beyaz ya da renksiz bölgeler olup, sessiz bölgeler olarak adlandırılırlar. GTIN kodunun başlangıç ve bitişini işaret ederler.

Bu boşluklar barkod oluştururken mutlaka bırakılmalıdır.

Bu boşlukları kapatacak şekilde metin, görsel, vb. koymak ya da barkodu ambalajın tam köşesine yerleştirmek, barkodun okunmasını güçleştirecektir.

3. Renkler

Barkod okuyucu için gerekli kontrastı sağlayabilecek her renk çifti kullanılabilir. Genel normlar:

• Açık renkli zemin üzerine koyu renkli barlar.
• Kırmızı bar kullanılmamalıdır.
• Metalik renkler tavsiye edilmez.

 

4. Pozisyon

GTIN sembolünün doğru yerleştirilmesi barkodun kolay okunmasını sağlar ve satış noktasındaki personelin işini kolaylaştırır.

Barkodu, ürünün ambalajı ve grafiğini de göz önüne alarak, tabanına yerleştirmek tavsiye edilir.

Ambalaj tabanı grafiksel olarak ya da şekilsel olarak, barkodun tabana yerleştirilmesine uygun değilse, barkodun ürünün arkasına yerleştirilmesi önerilir.

Barkod, kırışıp katalanabilecek, köşe gibi bölgelere yerleştirilmemelidir.

Ambalaj üzerinde açma kapama bölgesi, kesilmesi gereken bir alan var ise, barkodun tamamı ya da bir kısmının bu bölgelere gelmediğine dikkat edilmesi gerekir. Barkodun bu gibi alanlara yerleştirilmesi okunabilirliğini olumsuz olarak etkiler.

 5. Baskı kalitesi

Bar genişliğinde ve şeklinde oluşabilecek düzensizlikler, kalitesiz ya da uygun olmayan yazıcılar, kırışık ya da uygun olmayan yüzey gibi nedenlerden kaynaklanır.

Genellikle aşırı kalın ya da aşırı ince barlar şeklinde görülür ve otomatik okuyucular tarafından okunması oldukça güçtür.

GTIN-14 sembolü

GTIN-14 kodu hazırlarken dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Ölçüler.
• Lokasyon (Diğer renk, sessiz bölgeler, baskı kalitesi gibi noktalar GTIN-13 ile aynıdır).

1. Ölçüler

GTIN-13 kodunda olduğu gibi, GTIN-14 kodunun ölçüleri baskı kalitesi ve okutma koşulları göz önüne alınarak seçilmelidir.

2. Pozisyon

Sembolün grup ambalajının paralel iki yan yüzüne yerleştirilmesi önerilir.

Bar yüksekliği tabanın 32 mm üzerinde olmalıdır.

Barkodun köşelere uzaklığı, sessiz bölgeler de içinde olmak üzere en az 19mm olmalıdır.

GS1-128 Sembolojisi

Genelde GS1-128 palet etiketlemesinde, izlenebilirlik ve daha fazla bilgi vermek amaçlarıyla kullanılır.

 

GS1-128 etiketinin olmazsa olmaz kuralların biri, kesinlikle insan gözüyle okunabilir bilgi içermesidir. Bunun nedeni, herhangi bir sebepten otomatik okuyucunun başarılı olamaması durumunda, manuel olarak operasyon devamlılığını sağlamaktır.

 

Palet üzerinde barkod pozisyonu:

• 40cm altında yüksekliğe sahip paletlerde: barkodun genişliğine zarar vermeyecek şekilde olabilecek en yüksek yere ve dikey kenarlara en az 50mm mesafe ile yerleştirilmesi önerilir (sessiz bölgeler de dahil olmak üzere).

• 40cm üzerinde yüksekliğe sahip paletlerde: palet tabanından 400-800 mm yükseğe ve dikey kenarlara en az 50mm mesafe ile yerleştirilmesi önerilir. (sessiz bölgeler de dahil olmak üzere).